АНТРОПОЦЕНТРЛІК МАҚАЛ-МӘТЕЛДЕРДЕГІ ТҮР МЕН ТҮСТІ ТАРИХИ ТҰРҒЫДАН ТАЛДАУ
Кілт сөздер:
ақ, қара, әлем суреті, түстер палитрасы, көркемдік функция, антонимдік мағынаАңдатпа
Бізді қоршаған әлем әрқашан бір немесе басқа жолмен боялған, содан кейін бізде әрине, түс анықтау терминдерін қолдану қажеттілігі туындайды. Кез-келген тілдің сөздігінде әрдайым түс атауларының шектеулі саны болады (әдетте 100-150). Бұл жағдайда адамның көзі бірнеше есе көп түстерді ажырата алады (100000 реңкке дейін). Түс қазіргі адамның өмірінде үлкен маңызға ие. Көбінесе адамдардың көңіл-күйі, эмоциясы және тіпті физикалық әл-ауқаты да соған тікелей байланысты. Осыдан барып-ақ психологтар арасында түс саласындағы зерттеулер неге соншалықты танымал екені түсінікті. Алайда, белгілі бір аспектілерді қарастыра отырып, мамандар көбінесе оны қоршап тұрған заттар мен құбылыстарды атауға үнемі ұмтылатын адамның терең тарихи және мәдени тәжірибесін елемейді. Бұл мақалада түстердің мақал-мәтелдердегі тұжырымдамалық ерекшеліктері қарастырылады. Мақалада ақ-қара түстерімен келетін антропоцентрикалық мақал-мәтелдердің поэтикалық ерекшеліктері тарихи тұрғыдан зерттеліп, олар әлемнің көркемдік бейнесінің ерекшеліктерін түсінуге, сондай-ақ философиялық және эстетикалық көзқарастарды нақтылауға көмектесетін тұрақты антонимияның негізін құрайды деген қорытынды жасалады.
Зерттеудің өзектілігі - қара және ақ түстер мақал-мәтелдерде аз зерттелген. Осы зерттеулерді жалғастыру және толықтыру үшін авторлар зерттеу жүргізген кезде мақал-мәтелдердің түстер палитрасына назар аударады. Түс схемасы идеялық-тақырыптық, өзіне тән айқын контрасттарды тартады, ең бастысы белгілі бір функцияларды орындайды. "Қара" және "ақ" мәндерінің оң және теріс сипаттамалары болуы мүмкін екендігі дәлелденді.
